W miejscach, w których istnieje ryzyko powstania wybuchu, stosuje się specjalne zabezpieczenia. Na czym dokładnie polega ochrona przeciwwybuchowa?
Wybuch jest jednym z poważnych zagrożeń, które może wystąpić również w zakładzie pracy. Aby zapewnić pracownikom oraz mieniu odpowiednie zabezpieczenie, stosowana jest wtedy specjalistyczna ochrona przeciwwybuchowa.
W Polsce obowiązują obecnie przepisy, które nakazują pracodawcom zapobiegać tworzeniu się atmosfer wybuchowych, a także do przygotowywania analiz ryzyka zagrożenia wybuchem i wyznaczenia stref zagrożenia wybuchem. Pracodawca musi także stosować środki ograniczające skutki wybuchu.
Podstawę prawną stanowi: Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 8 lipca 2010 r. w sprawie minimalnych wymagań, dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, związanych z możliwością wystąpienia w miejscu pracy atmosfery wybuchowej – Dz. U. Nr 138, poz. 931. Bazuje ona na tak zwanej dyrektywie ATEX.
Kiedy może dojść do zagrożenia wybuchem?
Najczęściej zagrożenie wybuchem ma miejsce wtedy, gdy w danej przestrzeni stosuje się gazy lub pyły łatwopalne albo w wyniku procesów powstają opary łatwopalne.
Do wybuchu dochodzi wtedy, gdy w powietrzu będzie miała miejsce koncentracja gazów, oparów czy pyłów, a także pojawi się źródło zapłonu, na przykład iskra. W rezultacie ma miejsce wybuch skutkujący płomieniem oraz wysokim ciśnieniem, które stanowią poważne zagrożenie dla człowieka oraz dla mienia.
Atmosfery, w których dochodzi do zagrożenia wybuchem, pojawiają się między innymi w branży chemicznej, petrochemicznej, ale również rolnej czy spożywczej.
Zagrożenie wybuchem powstaje między innymi przy:
- eksploatacji złóż
- magazynowaniu paliw, na przykład takich jak ropa i gazy
- transporcie i magazynowaniu gazów i cieczy łatwopalnych
- transporcie i magazynowaniu zbóż
- przetwarzaniu tworzyw sztucznych
- procesach wykorzystujących rozpuszczalniki
Właśnie dlatego tak ważne jest zapobieganie wybuchom, czyli odpowiednia ochrona przeciwwybuchowa, która jest w stanie zmniejszyć zagrożenie oraz skutki niekontrolowanych wybuchów.
Zagrożenie wybuchowe można zmniejszyć przez:
- unikanie tworzenia się atmosfery wybuchowej
- likwidację potencjalnych źródeł zapłonu
Skutki niekontrolowanych wybuchów zmniejsza się przez:
- stosowanie systemów odpowietrzania wybuchu
- montaż systemów tłumienia i odcięcia wybuchu
- wykorzystanie wyposażenia odpornego na wybuch
Dostarczaniem rozwiązań tego rodzaju zajmują się obecnie specjalistyczne firmy, które posiadają doświadczenie oraz wiedzę niezbędną do ich doboru i montażu dla uzyskania maksymalnego bezpieczeństwa.
Tworzenie systemów ochrony przeciwwybuchowej – krok po kroku
Zanim dojdzie do stworzenia systemu ochrony przeciwwybuchowej, wykonuje się specjalne analizy zagrożenia wybuchem. W ramach tej analizy ryzyka pod uwagę bierze się instalacje procesowe oraz materiały stosowane w zakładzie. Mają one na celu wykazać, czy w danej przestrzeni może dojść do wybuchu, a jeśli tak, pozwalają one na dobranie właściwych rozwiązań.
Na podstawie wyników specjaliści przechodzą do opracowania koncepcji oraz wdrożenia systemu zabezpieczeń przeciwwybuchowych. Pracownicy firmy przygotowują wtedy zabezpieczenia bazujące na technologiach tłumienia, odciążania oraz odsprzęgania wybuchu, a także ograniczenia stref zagrożenia wybuchem poprzez zaprojektowanie i wdrożenie instalacji pozwalających na odpylanie, na przykład przez wykorzystanie centralnego odkurzania.
Aktualnie systemy pozwalające na zmniejszenie zagrożenia wybuchem oraz na ograniczenie stref zagrożenia wybuchem w dużej mierze działają automatycznie – dzięki temu możliwe jest uzyskanie jeszcze lepszych wyników w zakresie bezpieczeństwa. Zabezpieczenia przeciwwybuchowe wchodzące w skład systemów automatyzacji znacząco ograniczają niebezpieczeństwo, a także ryzyko pożaru w przypadku niekontrolowanego wybuchu.
Warto jednak zawsze pamiętać o tym, że nawet najlepsze zabezpieczenia przeciwwybuchowe nie są w stanie całkowicie ochronić przed wybuchami i ich skutkami wtedy, gdy nie są zintegrowane wraz z rozwiązaniami pozwalającymi na ograniczenie rozprzestrzeniania się wybuchu.
Artykuł powstał we współpracy z firmą Ex Systems.